żywność pochodzenia zwierzęcego ARTYKUŁ
Jedzenie owadów
W trudnych warunkach żywieniowych, żywność pochodzenia zwierzęcego – owady mogą stać się najbardziej niezawodnym źródłem pokarmu pochodzenia zwierzęcego. Chociaż zwykle są niewielkie, pojawiają się prawie wszędzie i to w takiej ilości, że bez trudu uzbiera się pełen posiłek.
Porównując wagowo, owady są bardziej wydajne niż warzywa. Bogate w tłuszcz, białko i węglowodany, mogą uratować przed głodem, szczególnie ich mięsiste larwy. Wkrótce przemożesz wstręt do takich potraw – pamiętaj, że niektórzy uważają je za delikatesy. Poza tym, z pewnością jadłeś je już nieraz nieświadomie.
Żywność pochodzenia zwierzęcego -ZBIERANIE
Najprzydatniejsze są termity, mrówki, żuki, koniki polne, szarańcza, świerszcze, pszczoły, gąsienice i różnorodne insekty wodne.
Wiele owadów jest nieaktywnych podczas dziennych upałów, jednakże większość pojawi się aby zebrać zapas wody w czasie deszczu. Poszukaj ich w zakamarkach i szczelinach drzew, pod korą i w jej tkance, w strąkach roślin, w każdym wilgotnym, zacienionym miejscu, przy stawach i strumieniach. Gniazda mrówek i termitów rozpoznasz łatwo po kopcach.
Szukaj larw żuków – zwykle jasnej barwy z trzema krótkimi odnóżami; od małych larw po soczyste „kiełbaski” ok. 15-centymetrowe, ważące ok. 80 g. Znajdziesz je pod korą drzew i na zmurszałych pniach. Na niektórych tropikalnych palmach i bambusach aż roi się od nich. Jeśli masz nóż, odcinaj warstwa po warstwie aż natrafisz na larwy pod powierzchnią.
Zbieraj tylko żyjące osobniki. Unikaj wszystkich, które wyglądają na chore lub martwe, mają nieprzyjemny zapach lub powodują po dotknięciu podrażnienie skóry.
Bądź ostrożny poszukując owadów. W ich kryjówkach możesz natrafić na skorpiony, pająki lub – w większych szczelinach – węże.
UWAGI: Żywność pochodzenia zWIERZĘCEGO
Nie zbieraj owadów żerujących na odpadach, padlinie ani łajnie, gdyż mogą przenosić zarazki.
Pamiętaj: Jaskrawo barwne owady – również ich larwy – są zwykle trujące. Ich barwy są znakiem ostrzegawczym.
Unikaj: Larw znalezionych na spodniej stronie liści – często wydzielają trujące płyny. Mają nieprzyjemny zapach i są obślizgłe w dotyku, ale nadają się na przynętę na ryby.
Ostrożnie: Duże żuki mają niejednokrotnie mocne szczęki, chwytaj je więc z szacunkiem!
PRZYGOTOWANIE OWADÓW
Większość owadów jest jadalnych na surowo i jako takie są bardziej odżywcze, ale mniej smaczne. Najbezpieczniej jest je ugotować, co spowoduje zabicie bakterii i pasożytów; chociaż najłatwiej byłoby je upiec, o ile mamy w czym. Po prostu połóż swój obiad w żarze ogniska.
Usuń odnóża i skrzydła u większych owadów, tj. szarańczy, koników polnych i świerszczy. Włosy na odnóżach mogą podrażnić lub nawet zatamować przełyk. Włosy niektórych gąsienic mogą wywołać podrażnienia. Jeśli chcesz zjeść włochatą gąsienicę, wyciśnij jej wnętrzności. Zdejmij pancerzyki z żuków.
Mniejsze owady, np. mrówki czy termity można zgnieść na pastę i wysuszyć na proszek, którym można zagęszczać potrawy. Dla tych, którzy nie mogą znieść myśli o jedzeniu owadów, taki proszek dodany np. do zup będzie łatwiejszy do zjedzenia.
- TERMITY
Zamieszkujące cieplejsze regiony świata termity są smaczne i odżywcze. Żywią się przeważnie roślinami, choć większe osobniki maja ostre szczęki i dadzą się złapać na niemal każdą przynętę.
Włóż kij w ich gniazdo i powoli wyciągaj. Termity ugryzą go i będą się tak trzymać, ale w ten sposób niewiele ich zbierzesz.
Latające termity i mrówki często zrywają się do lotu w czasie burz. Można ich wtedy złapać całkiem sporo z liści i gałęzi, gdzie przysiadają.
Przygotowując żywność pochodzenia zwierzęcego z owadów usuń skrzydła z dużych termitów przed zjedzeniem. Można je ugotować, smażyć i piec, choć największą wartość odżywczą mają na surowo. Ich jaja są również bardzo wartościowe.
Zbieranie: Termity budują wysokie na parę metrów kopce, podziurawione, z korytarzami i komnatami. Chociaż są twarde jak skała, można je odłupać kamieniem lub patykiem, a następnie zanurzyć w wodzie, aby wypłoszyć stamtąd termity.
Kawałki termitiery umieszczone w ognisku będą wydzielać specyficznie pachnący dym, który odstrasza komary i im podobne. Tląc się przez całą noc, podtrzymają też żar ogniska.
Jeśli wędkujesz, zawieś kawałek termitiery nad wodą – spadające termity będą dobra przynętą.
- PSZCZOŁY I OSY
Wszystko tu jest jadalne: poczwarki, larwy i dorosłe osobniki – ale pszczoły dostarczają również miód. Ten najlepszy ze wszystkich pokarmów, łatwo strawny i wysoce odżywczy, nie jest łatwy w uzyskaniu, gdyż pszczoły pilnie strzegą swych gniazd.
W ciągu dnia robotnice wędrują daleko od gniazda, ale na noc wszystkie do niego wracają. Wtedy jest najlepszy moment, aby je wyłapać. Zrób pochodnię z kępy trawy i trzymaj ja blisko wejścia do gniazda, aby wypełnił je dym. Zatkaj otwór – dym zadusi pszczoły, przez co miód i same owady będzie można bezpiecznie wyciągnąć. Przed jedzeniem usuń skrzydła, odnóża i żądła. Gotowanie lub podpieczenie pszczół polepsza ich smak.
Miód można odsączyć z plastrów wewnątrz gniazda. Choć może stwardnieć, będzie długo trwały. Miód daje natychmiastowy zastrzyk energii. Ponieważ jest szybko asymilowany przez organizm, jest świetnym środkiem wzmacniającym w przypadku wyczerpania. Same plastry miodu są również jadalne, ale ich wosk przydaje się do impregnacji ubrań, zmiękczania skór i wyrobu świec.
W niektórych regionach świata istnieje niewielkie ryzyko, że miód może zawierać toksyny roślinne. Może tak się zdarzyć tam, gdzie pszczoły są zależne od jednego źródła nektaru, jak na przykład gęstego skupiska rododendronów w Himalajach.
Osy są znacznie niebezpieczniejsze od pszczół, ale zarówno one jak i wszystkie gromadne pszczoły, które nie wytwarzają miodu mogą być zbierane i jedzone wraz z larwami w opisany sposób.
Lokalizacja: Gniazda os zazwyczaj są podwieszone na gałęziach drzew. Najczęściej mają wielkość i kształt piłki nożnej lub są w kształcie gruszki. Wlot do gniazda jest przy podstawie. Gniazda pszczół znajdują się zwykle w pustych dziuplach lub jaskiniach albo też pod zwisającymi skałami.
- SZERSZENIE
W zasadzie są odmianą stadnych os. Jeśli znajdziesz ich gniazdo zanim dorosłe osobniki znajdą ciebie, masz gotowe źródło pożywienia – zarówno larwy jak i poczwarki są wysoce odżywcze. Ale uważaj: szerszenie są okrutnymi strażnikami swych gniazd. Żądlą natychmiast a ból jest ogromny. Jeśli nie poszukujesz desperacko jedzenia – a szerszenie występują w okolicach. gdzie trudno o inne pożywienie – poszukaj bezpieczniejszego posiłku.
Są dwa główne rodzaje szerszeni: jedne aktywne w dzień i drugie, aktywne nocą. Dzienne szerszenie należy łapać nocą, w ten sam sposób jak pszczoły miodne. Nocne szerszenie mają żądła piekące jak rozpalona stal i zwykle atakują twarz. Najlepiej zostawić je w spokoju!
Lokalizacja: szerszenie budują duże kuliste gniazda, zazwyczaj na drzewach.
- MRÓWKI
Mrówki gromadzą się szybko dookoła najmniejszego skrawka jedzenia, przez co łatwo je zebrać, ewentualnie można włamać się do mrowiska. Ostrożnie! Z reguły mrówki potrafią piekąco ukąsić a niektóre duże mrówki zamieszkujące dżungle kąsają tak, że ofiara jest na 24 godziny unieszkodliwiona. Zbieraj lepiej mniejsze.
Niektóre mrówki, jak choćby z gatunku Melanophus mają rozdęty odwłok pełen nektaru. Znane jako mrówki miodne, są smaczną przyprawą do posiłków.
UWAGA!
Mrówki, których ukąszenia parzą jak pokrzywa, atakują kwasem mrówkowym. Dlatego mrówki TRZEBA gotować przez przynajmniej 6 minut, aby unieszkodliwić truciznę, po czym są dość bezpieczne do jedzenia.
- SZARAŃCZA, ŚWIERSZCZE I KONIKI POLNE
Wszystkie mają grube korpusy i umięśnione odnóża; niektóre dochodzą do 15 cm długości. W niektórych regionach występują bardzo licznie.
Uderzaj je ulistnioną gałęzią lub kawałkiem materiału. Usuń skrzydła, czułki i ostrogi na nogach, po czym możesz je jeść na surowo lub pieczone. Pieczenie nie tylko zabija pasożyty ale nadaje im wspaniały smak.
- INSEKTY WODNE
Zbieraj dorosłe osobniki i larwy żuków wodnych, jętek, widelnic, chruścików, ważek i innych różnorodnych owadów wodnych, ale tylko z akwenów słodkowodnych, jezior , rzek, (bagien i wód stojących w sadzawkach i kałużach – nie !). Umieść kawał czystego materiału (koszulę lub inny materiał) w wodzie jako „sieć”, zabezpieczoną w razie potrzeby patykami. Idź naprzeciw sieci zgodnie z nurtem wody, wzruszając przy tym dno. Prąd rzeki poniesie owady wprost na „sieć”. Najlepiej jest dokładnie ugotować złowione owady, na wypadek gdyby woda była skażona.
ŚLIMAKI I ROBAKI
Ślimaki, robaki i podobne im stworzenia nie powinny być tu pominięte. W wielu kuchniach regionalnych ślimaki są uważane za delikatesy, a wiele osób zajada się wodnymi mięczakami, np. ostrygami i małżami bez wstrętu. Co się zaś tyczy robaków – pomyśl ile znaczą dla ptaków. Zarówno wodne jak lądowe ślimaki muszą być zbierane świeże. Jest niewiele takich, które byłyby niebezpieczne do jedzenia, jednak te, które same mogły coś zjeść nieszkodliwego dla nich, a co może zaszkodzić człowiekowi – wymagają odpowiedniego przygotowania.
ŚLIMAKI
Występują w wodach słodkich i słonych, na pustyniach i na alpejskich łąkach. W Afryce żyje gatunek ślimaka olbrzymiego o 20 cm długości. Są bogate w białko i sole mineralne. Przy zbieraniu ślimaków unikaj tych z jaskrawo-kolorowymi muszlami, gdyż mogą być trujące. Ślimaki morskie, zwłaszcza w tropikach, mogą cię zmylić, więc lepiej ich nie ruszaj, chyba że jesteś pewny, co znalazłeś. Żyjące w Pacyfiku i na wybrzeżach Karaibów ślimaki Toxoglossa, z muszlą w kształcie rogu, mają jadowite żądło – jakby podskórną igłę. Niektóre potrafią zabić.
Przegłódź zebrane ślimaki przez parę dni lub karm je tylko bezpiecznymi ziołami, aby mogły wydalić wszelkie toksyny, a następnie zanurz je w osolonej wodzie, aby oczyścić im wnętrzności przed ugotowaniem. Gotuj 10 minut dodając ziół dla smaku i aromatu.
Ślimaki, które są we śnie zimowym, mogą być jedzone pod warunkiem, że specyficzna plomba przykrywająca otwór ich muszli jest szczelna.
Można też spotkać ślimaki nagie. Przygotowuje się je w ten sam opisany sposób.
ROBAKI
Zawierają najwartościowsze białka, w tym duży procent niezbędnych aminokwasów. Są łatwe do zbierania. Przegłódź je przez dzień zanim je będziesz jadł lub przeciśnij je między palcami, aby oczyścić je z zanieczyszczeń. Można je suszyć na słońcu, np. na rozgrzanych kamieniach – a potem zetrzeć je na proszek, który można będzie dodawać do potraw. Sproszkowane lepiej się przechowają na dłużej i będą łatwiej „akceptowalne”.
NIEBEZPIECZEŃSTWA
NOSICIELE CHORÓB
Szereg chorób przenoszonych przez moskity, kleszcze i inne owady, oraz niewidoczne gołym okiem pasożyty przenoszone drogą pokarmową i przez wodę, są o wiele bardziej niebezpieczne niż atak ze strony zwierząt.
NIEBEZPIECZNE SPOTKANIA
Zwierzęta rzadko atakują ludzi, ale większe mogą być niebezpieczne, więc zejdź im z drogi. Jeśli natkniesz się na jakiegoś osobnika, będzie tak samo zaskoczony jak ty. Samokontrola będzie bardzo wskazana, w przeciwnym wypadku niechcący sprowokujesz zwierzę do ataku.
- Jeśli staniesz „twarzą w twarz” z dużym zwierzęciem – ZASTYGNIJ W BEZRUCHU. Powoli wycofuj się i przemawiaj do niego spokojnie. W większości przypadków zwierzę też zacznie się cofać. Unikaj nagłych ruchów i pamiętaj, że zwierzęta wyczuwają strach. Wielu myśliwych narobiło ze strachu w spodnie. Postaraj się uspokoić.
- Jeśli zwierzę zamierza pościg (lub gdy ty nie wytrzymasz stać w miejscu) – uciekaj zygzakiem. Zwierzęta takie jak nosorożec atakują w prostej linii i mają słaby wzrok.
- Zręczne nocne drapieżniki, np. tygrys lub lampart, doskonale widzą, jeśli się ruszasz – jednakże słabo rozpoznają kolory i nie widzą dobrze nieruchomych obiektów. Nie ruszaj się jeśli dotąd cię nie spostrzegły.
- Krzyki i robienie hałasu mogą odstraszyć drapieżnika.
- Ucieczka na drzewo jest ostatecznym rozwiązaniem. Można ugrzęznąć w pułapce na kilka godzin, jeśli zwierzę jest uparte. O ile masz wybór: nie wdrapuj się na kolczaste drzewo. W panice możesz ciężko się poranić i zostać uwięzionym na bardzo bolesnej „grzędzie”
Opracowała mgr Hanna Kaczmarek
