Piorun
1. CO TO JEST PIORUN?
Piorun jest ogromnej mocy iskrą elektryczną, która „przeskakuje” między chmurami a ziemią. Pioruny powstają z chmur Cumulonimbus o kształcie kowadła na skutek różnicy potencjałów która wytwarza się między chmurami a ziemią.
2. DLACZEGO PIORUN JEST GROŹNY I CO NAM MOŻE SIĘ STAĆ PO UDERZENIU?
Piorun jako wyładowanie elektryczne ma ogromną moc. Jego napięcie się ga do 100000000 Voltów. To właśnie za sprawą wysokiego napięcia piorun może spowodować zatrzymanie akcji serca i zaburzenia pracy innych organów wewnętrznych, a niekiedy wręcz bardzo poważne udary cieplne, do spopielenia włącznie. Zazwyczaj po uderzeniu pioruna uszkodzone są czasowo oczy, a od grzmotu pękają bębenki. Poszkodowany może prostu nas nie widzieć i nie słyszeć.
3. JAK POWSTAJĄ PIORUNY, GDZIE NAM NAJBARDZIEJ ZAGRAŻAJĄ I KIEDY?
Pioruny powstają w chmurach burzowych typu cumulonimbus (o kształcie kowadła) na skutek wzajemnego tarcia cząsteczek wody o siebie i powstającego w ten sposób napięcia elektrycznego. Chmury burzowe w Polsce powstają tylko latem, bo tylko wtedy jest na tyle wysoka temperatura żeby mogły się wypiętrzyć. Chmury burzowe są bardzo duże i powstają z chmur kłębiastych cumulus. Jeżeli obserwujemy niebo, zawsze doskonale widać czy z cumulusów wypiętrzają się burzowe cumulonimbusy i czy możemy spodziewać się burzy. Tak więc zawsze możemy zawczasu uciec przed burzą jeżeli obserwujemy niebo.
4. JAK POSTĘPOWAĆ W PRZYPADKU ZAGROŻENIA UDERZENIA PIORUNEM?
a – w górach/ przy wejściu do metalowych schronów itp.
b -na terenie otwartym
c – pod drzewem lub innym przedmiotem terenowym
d – w samochodzie /samolocie/ pociągu.
Kiedy wypiętrza się chmura burzowa, należy bezwzględnie:
Ad a) W górach – jak najszybciej zejść jak najniżej, nawet jeśli trzeba będzie uciekać na przełaj w dół a nie po szlaku, uciekać z terenu otwartego Czym jesteśmy niżej tym jest bardziej bezpiecznie. Jeżeli nie możemy zejść niżej należy schronić się pod ścianą skalną (najlepiej suchą) ale nie możemy jej dotykać, ani siedzieć od niej bliżej niż w odległości 1metra. Możemy schronić się w jaskini, ale jaskinia musi być głęboka przynajmniej na kilka metrów. Inaczej, jeżeli pozostaniemy przy wlocie do niej możemy zostać porażeni przez piorun . który uderzy wyżej, ale ładunki elektryczne przepłyną po ścianie. Tutaj również należy zachować odległość od ścian przynajmniej 1 m, a podłoże izolować podkładając linę, plecaki, i dopiero na nich siadać.
Podczas burzy nawet jeśli znajdujemy schron metalowy wysoko w górach (głównie takie konstrukcje spotyka się w Alpach i innych górach za granicą) nie wolno do niego wchodzić ani z niego wychodzić. Na metalowych blachach podczas burzy gromadzi się wysokie napięcie elektryczne i może nas porazić podczas wchodzenia lub wychodzenia ze schronu.
Ad b) Na terenie otwartym – poszukać najniższego miejsca, zagłębienia, doliny, w ostateczności drzewa, lub innego przedmiotu który mógłby nas osłonić. Odrzucić od siebie wszelkie przedmioty metalowe i ostro zakończone (parasole, wędki (a już najgorsze są wędki z włókna węglowego), laski, kijki itp., plecaki z metalowym stelażem. Ostre krawędzie szczególnie metalowe, skierowane ku górze, to miejsca gdzie piorun uderza najczęściej. Pod żadnym pozorem nie można trzymać się podczas burzy metalowych konstrukcji, słupów, poręczy, łańcuchów itp. Nawet jeśli piorun uderzy w pewnej odległości prąd może przepłynąć przez metalowy przedmiot którego dotykamy. Bardzo często w ten sposób giną krowy na pastwiskach połączone łańcuchem.
Ad c) pod drzewem – stworzyć izolację od podłoża (gumowe buty, usiąść na plecaku itp.) i usiąść w odległości przynajmniej 1m od drzewa. Dzięki temu może piorun trafić w drzewo pod którym siedzimy, ale nie trafi w nas, ani nie porazi nas poprzez przeskok iskry z drzewa. Powstaje więc wokół drzewa swojego rodzaju stożek bezpieczeństwa
Ad d) W samochodzie /samolocie/ pociągu – jeżeli jest zamknięty – zawsze jesteśmy bezpieczni w środku, nawet jeśli piorun uderzy akurat w samochód w którym siedzimy, to ładunki spłyną do ziemi po zewnętrznej warstwie blachy. W pociągu również jesteśmy bezpieczni. Ale nie jest bezpiecznie kiedy WSIADAMY lub WYSIADAMY z pociągu i jedną nogą stoimy jeszcze w pociągu a drugą dotykamy peronu. Wtedy, nawet jeżeli piorun uderzył w linie kolejową kilometry dalej, możemy zostać śmiertelnie porażeni. Wynika to z różnicy potencjałów między uderzoną piorunem linią elektryczną a peronem. Dlatego jeżeli jest burza – wyskakuj z pociągu na peron! Tak samo jest z tramwajami/metrem i innego typu komunikacją szynową.
5) JAK UDERZA PIORUN I JAK MOŻE NAS PORAZIĆ ? CO TO JEST NAPIĘCIE KROKOWE?
Piorun może uderzyć w nas bezpośrednio (wtedy widać dokładnie fioletowe smugi jako miejsca wejścia i wyjścia pioruna). Może także uderzyć w przedmiot metalowy którego się trzymamy, balustrada, pomost itp. i zostaniemy wtedy porażeni przez przepływający prąd. Może też uderzyć w ziemię w pewnej odległości od nas. Wtedy przepłynie przez nas prąd równy różnicy potencjałów między naszymi stopami. Czyli im szerzej mamy rozstawione nogi tym porazi nas prąd o większym napięciu. Dlatego zawsze bezwzględnie należy trzymać stopy razem jeżeli jesteśmy zagrożeni uderzeniem pioruna. Najbezpieczniejsze jest kucanie ze złączonymi nogami, i izolacja od ziemi . I dlatego wysiadanie z pociągu jest takie niebezpieczne – po prostu działa to tak jakbyśmy stali baardzo szeroko, jedną noga na peronie, a druga tam gdzie uderzy piorun.
6) JAK POSTĘPOWAĆ Z OSOBĄ RAŻONĄ PIORUNEM ?
Wezwać pomoc medyczną, a zanim przybędzie ogrzać poszkodowanego, bezpiecznie ułożyć, i poczekać na wznowienie akcji serca. Najczęściej akcja serca wraca sama, w kilkanaście sekund po porażeniu prądem. Jeżeli tak się nie dzieje, trzeba przeprowadzić reanimację i spróbować przywrócić akcję serca. Jeżeli osoba porażona się ocknie można jej podawać ciepłe napoje. Uwaga ! Osobę porażoną piorunem można dotykać, ona nas nie porazi prądem ! Poszkodowany porażony piorunem może nas nie widzieć i nie słyszeć na skutek uszkodzenia oczu i bębenków słuchowych.
7) CZY WOLNO SIĘ KĄPAĆ PODCZAS BURZY ?
Nie. Piorun może uderzyć w zbiornik wodny którym się znajdujemy i może nas porazić prąd.
8) CZY MOŻNA ROZMAWIAĆ PODCZAS BURZY PRZEZ TELEFON KOMÓRKOWY?
Nie. Telefony wytwarzają pole elektromagnetyczne i mogą „ściągnąć” piorun akurat na osobę która rozmawia przez telefon albo otrzymuje lub wysyła smsa. Podczas burzy telefon komórkowy należy całkowicie wyłączyć. Dotyczy to WSZYSTKICH urządzeń produkujących fale elektromagnetyczne (CB radio, krótkofalówek, itp.)
