Historia

d05_016_07_04_foroyar_drangranir_od_strony_morza.sizedOpowieść o podróżach irlandzkiego mnicha i pretendenta do roli odkrywcy Ameryki, św. Brendana, wspomina o Wyspie Owiec. Jego podróż miała miejsce ok. 560 roku naszej ery, a opis pasuje do archipelagu. Dwa wieki później kolejny irlandzki duchowny Dicuil opisuje w księdze „De Mensura Orbis Terrae” wyspy, których cechy są zbieżne z Wyspami Owczymi. Należy przypuszczać, że Celtowie dotarli i na tej ziemi osiedlili się jako pierwsi. Świadczą o tym nie tylko podania, ale także niektóre znaleziska archeologiczne.

Prawdziwa jednak historia Wysp zaczyna się z chwilą przybycia w IX wieku normańskich osadników. Przez wiele stuleci prowadzili oni tutaj proste, surowe i w gruncie rzeczy monotonne życie. W 1832 roku na podstawie kilku źródeł złożono narodowy epos farerczyków, „Foeryinga Saga”, historię jaka miała miejsce na wyspach około 1000 roku (980-1040). Treść sagi to opowieść, gdzie zdrada przeplata się z zemstą, wierność królowi Olafowi z morderstwami wewnątrz rodu, sprzedaż krewnych w niewolę z brawurowymi ucieczkami, przyjęcie nowej wiary z układanymi małżeństwami itd. Można na tej podstawie nakręcić kolejną operę mydlaną lub napisać arcydzieło na miarę Makbeta! Trzeba także cały czas pamiętać –zachowując proporcje! – że historia ta dotyczy parotysięcznej społeczności i raczej trzeba ją odczytywać tak jak historie małego miasteczka w Polsce niż jak historię dużego państwa. To co dla farerczyków będzie narodowym wydarzeniem może nie zmieścić się nawet w przypisach do historii Danii.

Najbliższe więzi łączyły wyspy z Norwegią skąd pochodzili osadnicy. Do dziś zresztą język farerski jest podobno najbardziej zbliżony do staronorweskiego. Unia Danii i Norwegii jaka miała miejsce w 1380 roku miała wpływ na dalsze losy wysp – nominalnie do 1709 były traktowane jako część Norwegii, choć pod zwierzchnictwem Danii. Duński król Christian skonfiskował w czasach reformacji większość ziem kościelnych (1557) i wprowadził rządy gubernatorskie. Dwa wieki, od 1500 do 1700, są traktowane jako najczarniejszy okres Wysp Owczych. Królewscy namiestnicy traktowali i wykorzystywali wyspy jak kolonię, bez miłosierdzia eksploatując rybaków i farmerów, wprowadzając monopol na handel itd. Przez ten czas ukształtowało się ostateczne zwierzchnictwo Danii na archipelagiem, co zostało potwierdzone w traktacie kilońskim (1814) rozwiązującym unię Danii z Norwegią.

Od połowy XIX wieku rozbudzają się aspiracje narodowe. Pierwsze konflikty dotyczą języka i sprzeciwu wobec dyskryminacji farerskiego przez Duńczyków. Przez następnych kilkadziesiąt lat trwa odrodzenie narodowe i kształtowanie się politycznych partii na wyspach. Przełom następuje kiedy Niemcy zajmują Danię wiosną 1940 roku. Farerskie statki – dotąd pływające pod duńską flagą – podnoszą Merkith, flagę Wysp Owczych. Referendum we wrześniu 1946 roku opowiedziało się niewielką przewagą głosów za pełną niepodległością, ale pomimo to w kwietniu 1948 roku podpisano ustawę regulującą unię z Danią. Zgodnie z jej regułami Farerczycy sami rządzą się w sprawach np. edukacji czy podatków, natomiast Dania odpowiada za wojsko i policję, a także sprawy zagraniczne. Farerskie korony odpowiadają koronom duńskim (oddzielne monety nie są bite na Wyspach), ale wyspy nie należą do Unii Europejskiej, co daje im możliwość kontrolowania łowisk, a także utrzymanie sklepów wolnocłowych.

Przez większość historii na wyspach mieszkało ok. 4-5 tysięcy ludzi. Dopiero ostatnimi czasy, kiedy wyżywienie przestało wprost zależeć od lokalnych zasobów liczba ludności wzrosła do blisko 50 tysięcy (ludność podwoiła się od 1930 roku). W dalszym ciągu rybołóstwo i gospodarka morska stanowią najważniejszą gałąź ekonomii. Pozostałością po dawnych czasach pozostały polowania na wieloryby, które należą do narodowej tradycji. Mimo protestów ekologów kontestujących dramatyczne i krwawe polowanie wydaje się, że Farerczycy nie zrezygnują z tej tysiącletniej formy wspólnego działania.

Hodowla owiec przestała być opłacalna, natomiast coraz wyżej plasuje się turystyka. Co pewien czas pojawiają się nadzieje na ropę naftową.

Choć ubożsi niż skandynawscy krewniacy z kontynentu Farerczycy mogą pochwalić się wysokim standardem życia i długowiecznością. Pod względem bezpieczeństwa niewiele krajów może równać się z Wyspami Owczymi.

Ulubionym sportem jest piłka nożna, przy czym zarejestrowanych jest ponad 5300 zawodników. Chyba nie ma na świecie kraju o tak wysokiej proporcji graczy do całej populacji! Występy na światowych arenach Farerczycy zaczęli w 1990 roku od niespodziewanej wygranej z Austrią 1:0 w eliminacjach do mistrzostw Europy, a strzelec zwycięskiej bramki Torkil Nielsen oraz bramkarz Jens Martin Knudsen przebojem weszli (na jakiś czas) do panteonu bohaterów narodowych! Potem nie było już tak dobrze, ale od czasu do czasu reprezentacja Wysp Owczych urwie jakiś punkt faworytowi rozgrywek.

"Wyspy Owcze 2004 Michał Jaworski" table of contents

  1. Wyspy Owcze 2004 Michał Jaworski
  2. Miejsce i czas
  3. Historia
  4. Impresje
  5. Dodatkowe info
  6. Zdjęcia